De Hoax-Wijzer | 27/04/2014 | Update: 30/04/2014 Momenteel circuleert er een waarschuwing voor een busje dat kinderen zou ontvoeren om vervolgens hun organen te stelen. Het gaat hier echter om een hoax, er is immers helemaal geen aanwijzing dat dit soort praktijken plaatsvinden. Bovendien bestaat er geen zogenaamde "orgaanmaffia" die willekeurig kinderen ontvoert om hun organen te ontnemen, aangezien een aantal medische complicaties dit praktisch onmogelijk maken. Het circulerende bericht luidt als volgt:
Er is geen enkele aanwijzing dat kinderen ontvoerd werden (of worden), om daarna dan teruggevonden te worden beroofd van bepaalde organen. Indien er effectief een busje zou rondrijden met die welbepaalde intenties, of zelfs meerdere zulke busjes zoals het bericht beweert, zouden er ongetwijfeld al meerdere meldingen van moeten gekend zijn. Dit blijkt echter niet het geval te zijn, de politie heeft geen enkele waarschuwing van die aard verspreid, en ook geen enkele krant heeft zulk een verhaal gepubliceerd. Indien dit wel het geval was, zou de politie inmiddels reeds een waarschuwing gepubliceerd hebben (in tegenstelling tot de bewering van het circulerende bericht, dat zoiets niet openbaar gemaakt zou worden).
Het verhaal hangt met haken en ogen aan elkaar. Het berust klaarblijkelijk allemaal op geruchten "van horen zeggen op de peuterspeelzaal". Dat is een vrij typisch kenmerk van een hoax, en bovendien bevat het de typische elementen van de talloze gelijkaardige hoaxes die de voorbije maanden de ronde hebben gedaan: witte busjes en orgaanroof. Het betreft hier aldus een verzonnen verhaal dat zich aldus mondeling is beginnen verspreiden, en waarschijnlijk is gegroeid bij het doorvertellen, tot het op 22 april 2014 ook op Facebook werd gepubliceerd. WITTEBUSJESSYNDROOM
Als we de waarschuwingen allemaal moeten geloven, lijkt het wel alsof Nederland vergeven is door de witte busjes. Dat is ook zo: een witte bestelwagen is zowat het meest verkochte bedrijfsvoertuig, daarom ook dat je ze vaak zult zien rondrijden op de baan als je erop let. Dat wil echter niet zeggen dat die allemaal worden bestuurd door kinderlokkers. Niettemin zal een waarschuwing voor een kinderlokker in een witte bestelwagen er snel voor zorgen dat alle witte busjes plots als verdacht worden beschouwd. Verhalen over verdachte bestelwagens, vaak witte maar soms ook grijze, blauwe of rode, doen al jaren de ronde op het internet en ook in de verbale communicatie. Het is helaas zeker zo dat ontvoeringen van kinderen hebben plaatsgevonden, maar in de meeste gevallen blijken de angstwekkende verhalen niet waar te zijn. Paniekzaaiende berichten worden veelvuldig gedeeld op sociale media zonder enig bewijs, en in bijna alle gevallen heeft de politie geen enkele melding binnengekregen. Wilde verhalen over bestelwagens die rondrijden om kinderen te ontvoeren, komen zeker niet exclusief voor in België of Nederland, maar zijn een fenomeen dat zowat overal in de westerse wereld terug te vinden is.
Dr. Peter Burger legt uit dat angst voor kindermisbruik heel begrijpelijk is, en van alle tijden, waardoor het witte busje heel snel wordt geassocieerd met "gevaar". De angst voor zulke scenario's, ook al is in realiteit het risico miniem, kan er vaak voor zorgen dat mensen gevaar gaan zien waar er geen is. Wie bewust gaat letten op witte bestelwagens, zal plots ook veel meer witte bestelwagens zien rondrijden, de zogenaamde WYBIWYS (What You Believe Is What You See). In realiteit zijn er dan niet plots meer witte busjes op straat dan anders, maar door je focus erop wordt die indruk wel gewekt; het zogenaamde "wittebusjessyndroom". Wanneer er dan een waarschuwing voor witte busjes circuleert, zijn vanzelfsprekend alle busjes die in de nabijheid geparkeerd staan of in de omgeving rondrijden plots verdacht, terwijl in bijna alle gevallen de bestuurders ervan onschuldig zijn. Een witte bestelwagen is nu eenmaal een veel voorkomend voertuig op de weg. ORGAANMAFFIA De orgaanmaffia, die hier niet bij die naam vernoemd wordt maar waar wel indirect naar verwezen wordt, is een stadslegende die al jaren circuleert. Wie heeft nog niet gehoord dat er mensen zouden
zijn die ontvoerd werden, om dan later wakker te worden op een bank in
het park? Vervolgens merken ze dat ze opengesneden en dichtgenaaid
werden, en dat ze een nier missen. Die werd immers verwijderd om
verkocht te worden op een illegale orgaanmarkt, zo wil het verhaal ons
althans doen geloven. Het
verhaal is zo wijd verspreid dat in sommige gevallen zelfs de politie
een officiële aankondiging heeft gemaakt om deze mythe te ontkrachten.
Naast alle afwezigheid van bewijs voor zulke vormen van orgaanroofcriminaliteit, brengt het concept ook medische complicaties met zich mee: stel dat een klant van de
orgaanmaffia een nier nodig heeft, hoe gaan de orgaandieven dan te werk
om de juiste nier te bemachtigen? Het orgaan moet immers de juiste
bloedgroep, weefselgroep, enz... hebben, alsook in een gezonde toestand
verkeren. Het slachtoffer mag dus geen nierziektes of andere
besmettingen zoals HIV hebben, en dat zie je niet aan iemands gezicht
voordat hij ontvoerd wordt. Dan maar een heleboel mensen ontvoeren in de
hoop dat er wel één goede bij zit? Dat is niet enkel erg veel werk,
maar ook extra risico's om opgepakt te worden tijdens één van de vele
pogingen. En dan zouden er ook meer bewijzen te vinden moeten zijn. Of
anders toch maar de eerste de beste nemen en de klant belazeren? Ook dat
zou vroeg of laat moeten uitlekken dan, maar tot nu toe is er geen
enkel bewezen verhaal bekend. Ook de National Kidney Foundation
uit de Verenigde Staten geeft aan dat een orgaantransplantatie te
complex is om te veronderstellen dat een bende in staat zou zijn om in
het geheim organen te stelen die bruikbaar zijn voor een transplantatie.
CONCLUSIE
Het circulerende verhaal berust op onware geruchten die wellicht zijn ontstaan uit andere hoaxes over witte bestelwagens en orgaanroof. Er is geen enkele aanwijzing dat dit soort criminaliteit effectief plaatsvindt, en bovendien is orgaanroof zulk een complex gegeven dat het op deze manier in de praktijk zo goed als onhaalbaar is. Het bericht veroorzaakt aldus enkel onnodige onrust en paniek, en het is aangeraden om de hoax niet verder te verspreiden.
Bronnen:
- http://www.facebook.com/donduhan.coskun.184/posts/1407588152848928 (bron van de hoax) - http://www.facebook.com/fatima.batatametgizoe/posts/671063062953722 (bron van de hoax) - http://www.facebook.com/Hoaxmelding/photos/a.131766316984141.27255.130426727118100/285942504899854/ - http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/3622790/2014/03/26/Explosie-aan-verhalen-over-kinderlokkers-in-witte-busjes.dhtml - http://iml.jou.ufl.edu/projects/Spring2000/Walsh/morekidney.htm - http://www.kidney.org/news/newsroom/newsitemArchive.cfm?id=86
- https://sites.google.com/site/dehoaxwijzer/urban-legends/stadslegende-orgaanmaffia-ontvoert-kinderen-en-verwijdert-hun-nieren |
Hoaxes >